Problemy psychologiczne
Problemy psychologiczne w trakcie leczenia raka piersi wiążą się z ogólnym lękiem o stan swojego zdrowia i życia oraz z lękiem związanym bezpośrednio z każdym z rodzajów stosowanej terapii, chirurgii, radioterapii i chemioterapii.
Chirurgia
Od wielu lat chirurdzy starali się wykonywać coraz mniej radykalne operacje gruczołu sutkowego. Pomimo wprowadzania bardziej oszczędzających operacji odsetek pacjentek, przeżywających obezwładniający strach i depresję związaną z mastektomią jest wciąż bardzo duży. Problemy wcale nie muszą okazać się mniejsze, gdy chodzi o usunięcie samego guza, a nie całej piersi. Przekonanie lekarza, że pacjentka w takim przypadku boi się o wiele mniej niż kobieta, która musi poddać się zabiegowi mastektomii, może stać się podłożem problemów trwających podczas całego okresu leczenia, a także kontroli po leczeniu. Nie można wymagać od pacjentek po tumorektomii (wycięciu guza mniejszego niż 4 cm średnicy), aby traktowały chorobę beztrosko i szybko wróciły do normalnego stanu psychicznego.
Każde leczenie chirurgiczne piersi prowadzi do poczucia bezwartościowości, powoduje przygnębienia, niepokoje i depresje. Jak pokazują przedoperacyjne testy psychologiczne, dotyczy to około 90% kobiet i trwać może nawet rok po zabiegu. Każda kobieta, która w takiej sytucji czuje się bezsilna powinna poprosić o przeprowadzenie testu oceniającego stan psychiczny i w razie potrzeby prosić o pomoc psychologa.
Radioterapia
Radioterapia jest leczeniem związanym z codziennymi zabiegami naświetlania trwającymi wiele tygodni. Ryzyko wystąpienia efektów ubocznych terapii, stanowiących znaczne obciążenie, jest tym większe im większą dawkę promieniowania otrzymuje pacjentka w trakcie leczenia. Kobiety w młodym wieku mogą obawiać się, że naświetlanie pozbawi je możliwości zajścia w przyszłości w ciążę. Czasem sama myśl o raioterapii może spowodować skutki uboczne. Próby uspokajania przez lekarzy i stwerdzenia, że chodzi o upewnienie się, iż nowotwór został całkowicie usunięty nie są zwykle skuteczne, a czasem powodują jeszcze więcej wątpliwości. Dlatego bardzo ważne jest przedstawienie pacjentce zasad działania promieniowania, zasad całego procesu terapii i jej konieczności, a także ewentualnych możliwych skutków ubocznych jest bardzo ważne dla stanu psychicznego pacjentki i zmniejszenia przeżywanego w czasi terapii niepokoju.
Chemioterapia
Chemioterapia ma najgorszą opinię ze wszystkich metod leczenia raka piersi, gdyż wywołuje wiele skutków ubocznych, od wymiotów i utraty włosów, aż po zwiększone ryzyko infekcji związanych z osłabieniem układu odpornościowego chorej.
U kobiet, które czują się osłabione i przygnębione, persektywa chemioterapii wywołuje strach i podejrzliwość. Ta forma leczenia, podobnie jak radioterapia, budzi obawy, że choroba nie jest wyleczona, a nowotwór nie został całkowicie zlikwidowany. Jest też całkowicie zrozumiałe, że pacjentki mogą czuć się zaniepokojone wystąpieniem nieprzyjemnych skutków ubocznych, występujących w procesie leczenia. W takiej sytuacji nie należy nigdy zwlekać z wyjawieniem lekarzowi ogromu swojego strachu i obawiać się, że terapia zostanie wstrzymana. Jest też pomyłką pogląd, że terapia musi mieć tak uciążliwe objawy, aby była skuteczna.
Nigdy nie należy cierpieć w milczeniu - trzeba o tym powiedzieć i lekarzowi prowadzącemu leczenie, i osobom opiekującym się. Zrobią one na pewno wszystko, co jest możliwe, aby pomóc chorej i możliwie ograniczyć dyskomfort oraz przeżywany stres i niepokój.
Obraz własnego ciała
Obraz własnego ciała jest dla kobiet zawsze bardzo ważny i nie jest prawdą, że kobiety starsze nie przezywają boleśnie utraty piersi. W jednym z badań grupy 62 kobiet ponad połowa tych, które wybrały tumorektomię ukończyła 50 lat, a 1 ukończyła 60 lat. Wiek nie jest właściwym kryterium wybory sposobu leczenia i kobiety w starszym wieku mają prawo oczekiwać leczenia z pełnym zrozumieniem ich potrzeb podobnie jak kobiety młodsze.
Zabiegiem, który najbardziej deformuje sylwetkę kobiety jest mastektomia, ale także wiele pacjentek, u których udało się zachować pierś nie jest zadowolonych z efektu kosmetycznego. Oczekiwały, że po zabiegu oszczędzającym piersi pozostaną symetryczne, natomiast szerokie wycięcie miejscowe nie zawsze, niestety, spełnia te oczekiwania. Pacjentki często uważają, że zostały wprowadzone w błąd i nie do końca były świadome tego, co je czeka. Dlatego bardzo ważne jest przeprowadzenie przed zabiegiem wyczerpującej rozmowy z lekarzem i wyjśnienie wszystkich swoich wątpliwości.
Należy podkreślić, że u pacjentek po mastektomii może nastąpić wyostrzenie samoświadomości i bardziej krytyczne podchodzenie do wartości własnej osoby. Wszystkie kobiety boleśnie przeżywają utratę części czy całej piersi. Część kobiet ma wrażenie, że otaczające osoby wiedzą o utracie piersi, że mogą o tym mówić, stwarzając niezręczną sytuację. Prowadzić to może do zaburzeń emocjonalnych i unikania towarzystwa innych osób, izolacji i zamykania się w sobie. Należy jednak tego unikać, starać się bywać wśród bliskich i znajomych, i pamiętać, że poza wyglądem zewnętrznym kobieta ma wiele innych wartości bardzo ważnych dla najbliższego otoczenia.
Stosunki seksualne
Niezależnie od rodzaju operacji u ponad 25% kobiet aktywnych seksualnie przed rozpoznaniem choroby zainteresowanie sferą seksualną zmniejsza się. W przypadku zastosowania leczenia uzupełniającego pacjentka staje się bardziej wrażliwa na bodźce negatywne i silniej odczuwa dolegliwości fizyczne, a także głęboko przeżywa utratę poczucia własnej atrakcyjności dla partnera. Ubocznym skutmiem radioterapii może być także utrata wrażliwości na dotyk. Może to być źródłem rozczarowania dla partnera i dla samej kobiety, dla której wcześniej wrażliwość piersi była ważnym źródłem podniecenia erotycznego. W takiej sytuacji kobieta potrzebuje pomocy, wsparcia psychicznego i rady, aby znaleźć inne sposoby przeżywania satysfakcji z życia płciowego.
