Czy chemioterapia spowoduje niepłodność?
Występowanie niepłodności w następstwie chemioterapii nie jest regułą, ale niektóre leki mogą wywołać takie powikłanie. Niepłodność bywa przejściowa lub trwała w zależności od tego jakie leki są stosowane. Problem ryzyka wystąpienia niepłodności musi być przedyskutowany z lekarzem przed rozpoczęciem leczenia. Istotne może być także uczestnictwo w tej rozmowie partnera.
Kobieta leczona cytostatykami lub partnerka mężczyzny poddanego leczeniu może zajść w ciążę. Należy więc stosować środki zapobiegające ciąży, ponieważ cytostatyki mogą doprowadzić do uszkodzenia płodu. Lekarz powinien doradzić, najlepszy sposób antykoncepcji.
Zalecenia dla kobiet
Chociaż nie wszystkie cytostatyki mogą prowadzić do bezpłodności, to jednak wiele z nich uszkadza jajniki, a tym samym prowadzi do zablokowania wytwarzania komórek jajowych. Niestety może się zdarzyć trwała niemożność zajścia w ciążę w następstwie chemioterapii. Niekiedy występują również objawy przyspieszonej menopauzy (nieregularne miesiączki, brak miesiączki, uderzenia gorąca, suchość skóry, uczucie suchości w pochwie).
W zależności od typu nowotworu u chorej lekarz może przepisać przed rozpoczęciem leczenia odpowiednie leki hormonalne, które łagodzą dolegliwości menopauzalne, ale niestety nie zapobiegają wystąpieniu niepłodności.
W przypadku niepłodności przejściowej, po zakończeniu chemioterapii powraca czynność hormonalna jajników i chore miesiączkują regularnie. Taka sytuacja zdarza się u około 30% chorych leczonych chemioterapią.
Jeśli przed ustaleniem rozpoznania nowotworu i rozpoczęciem leczenia cytostatykami kobieta jest w ciąży, to niezwykle ważne jest przedyskutowanie wszystkich aspektów utrzymania ciąży z lekarzem prowadzącym. Czasami można opóżnić rozpoczęcie chemioterapii do terminu porodu. Jest to jednak możliwe niezwykle rzadko, a zależy od typu nowotworu, jego zaawansowania i rodzaju przewidywanego leczenia.
Przed podjęciem decyzji o utrzymaniu ciąży trzeba wyjaśnić wszystkie wątpliwości z tym związane.
Zalecenia dla mężczyzn
Niektóre cytostatyki nie wpływają na płodność mężczyzn, ale są leki zmniejszające objętość nasienia, co może prowadzić do niezdolności zapłodnienia. Może to oznaczać, że mężczyzna leczony cytostatykami nie będzie mógł w przyszłości mieć dzieci. Możliwe będzie natomiast odbywanie normalnych stosunków, jak to miało miejsce przed rozpoczęciem leczenia. Należy podkreślić, że chemioterapia nie ma jakiegokolwiek wpływu na sprawność seksualną i odczuwanie przyjemności z pożycia płciowego.
Jeśli chory mężczyzna nie posiada dzieci, to przed rozpoczęciem chemioterapii istnieje możliwość zabezpieczenia w "banku nasienia" odpowiedniej jego ilości w celu póżniejszego użycia. Należy w tym celu dostarczyć kilka porcji nasienia w ciągu kilku tygodni przed leczeniem. Zostaje ono po odpowiednim zakonserwowaniu zamrożone. Jeżeli po zakończeniu leczenia oboje partnerzy zdecydują się na dziecko, to wówczas nasienie zostanie rozmrożone i użyte do sztucznego zapłodnienia.
Należy podkreślić, że w niektórych sytuacjach po chemioterapii powraca samoistnie zdolność do zapłodnienia. Może to się zdarzyć nawet po kilku latach od zakończenia leczenia. Wskazane jest wykonywanie testów kontrolujących jakość nasienia.
W przypadku leczenia młodych chłopców istnieje również ryzyko niepłodności. Tak więc należy i w tych przypadkach rozważyć możliwość zabezpieczenia nasienia.
Odczucia chorego
Wielu chorych bardzo żle znosi świadomość tego, że chemioterapia może uniemożliwić im posiadanie dzieci.
Może również pojawić się odczucie, że jest się gorsz(ą)ym i mniej wartościową(ym) kobietą/mężczyzną. Zwłaszcza dotyczy to kobiet i może spowodować obniżenie poczucia własnej wartości. Ludzie oczywiście reagują na takie sytuacje w bardzo różny sposób. U niektórych przeważa wola walki z chorobą i problem niemożności posiadania potomstwa jest odsuwany na drugi plan. Inni przyjmują wiadomość o ryzyku niepłodności spokojnie, licząc na to, że życie po zakończeniu leczenia wróci do normy.
Nie ma jednej, typowej reakcji chorych na zagrożenie niepłodnością. Każdy człowiek jest inny, a jego reakcje zależą od okoliczności. Jest bardzo istotne, żeby przedyskutować te problemy z lekarzem prowadzącym przed leczeniem. W wielu wypadkach wskazany jest kontakt z psychologiem, zajmującym się problemami chorych na nowotwory.
W rozmowach na temat przyszłego macierzyństwa należy uwzględniać zdanie partnera. Decyzje w tych sprawach powinny być podejmowane wspólnie.
